MỸ CẦN GIẢ ĐỊNH TÌNH HUỐNG XẤU NHẤT VỀ AI]

 Trong khi các nhà hoạch định chính sách và nhiều ông chủ Big Tech Mỹ kỳ vọng Mỹ sẽ tiếp tục làm chủ và dẫn dắt cuộc đua AI. 

Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng "màu hồng". Các tác giả như Matan Chorev và Joel Predd thì đưa ra các cảnh báo kịp thời: "Hy vọng điều tốt nhất, nhưng hãy sẵn sàng đón nhận điều tồi tệ nhất (Hope for the best, but be ready for the worst).

-----

Bài viết "AMERICA SHOULD ASSUME THE WORST ABOUT AI” của Matan Chorev và Joel Predd, đăng trên Foreign Affairs ngày 22/7/2025, đưa ra cảnh báo về những nguy cơ có tính chất chiến lược của trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) đối với an ninh quốc gia Mỹ. Chorev là Phó Giám đốc phụ trách rủi ro toàn cầu tại RAND, từng làm Phó Tổng vụ Trưởng Hoạch định chính sách Bộ Ngoại giao Mỹ; còn Predd là Giám đốc sáng kiến Địa chính trị AGI của RAND. Cả hai cho rằng, sự bùng nổ AI và khả năng xuất hiện AGI sẽ định hình lại cục diện quyền lực toàn cầu, đòi hỏi Mỹ phải lập kế hoạch ngay từ bây giờ.

AI ĐANG TĂNG TỐC VÀO TRUNG TÂM QUYỀN LỰC TOÀN CẦU

AI hiện không chỉ là công nghệ thông thường mà là nền tảng chiến lược, tác động đến mọi lĩnh vực kinh tế – xã hội và an ninh. Từ khi ChatGPT ra mắt năm 2022, năng lực của AI đã tăng vượt bậc, với khả năng xử lý hàng tỷ tham số và tự động hóa quy trình phức tạp. Mỹ và Trung Quốc đều coi AI là ưu tiên quốc gia, tạo nên cuộc chạy đua chưa từng có. Khác với kỷ nguyên hạt nhân, Mỹ không còn thời gian 20 năm để định hình luật chơi; công nghệ này lại do một số ít công ty tư nhân chi phối và lan tỏa toàn cầu. Điều này làm tăng nguy cơ Mỹ bị động trước các biến cố chiến lược.

CÁC KỊCH BẢN ĐÒI HỎI PHẢN ỨNG NHANH

Các tác giả cảnh báo những kịch bản có thể xảy ra trong thập kỷ này: Một công ty Mỹ tuyên bố đạt AGI và yêu cầu được công nhận là “tài sản an ninh quốc gia” để tiếp cận chip tiên tiến và bảo mật dữ liệu; hoặc một công ty Trung Quốc công bố đạt AGI trước Mỹ. 

Các tình huống này sẽ tạo ra áp lực khổng lồ lên Nhà Trắng trong việc lựa chọn chính sách – từ việc bảo hộ doanh nghiệp nội địa đến ngăn chặn Trung Quốc thông qua biện pháp hạn chế hoặc hợp tác kiểm soát phổ biến công nghệ nhằm tránh rủi ro khủng bố. Mọi quyết định sẽ định hình cục diện cạnh tranh Mỹ - Trung trong nhiều năm tới.

NGUY CƠ TỪ AI ĐỐI KHÁNG

Một trong những thách thức lớn nhất là khả năng AI được sử dụng như công cụ tấn công mạng quy mô toàn cầu. Hãy tưởng tượng một cuộc tấn công khiến hệ thống tài chính, mạng lưới điện và cơ sở hạ tầng công nghiệp bị tê liệt, trong khi thủ phạm có thể là AI tự trị chứ không phải một quốc gia. 

Việc truy nguyên trách nhiệm vốn đã khó nay càng phức tạp. Giải pháp là triển khai cơ chế “phòng thủ không phụ thuộc xác định thủ phạm”, tăng cường bảo vệ trung tâm dữ liệu, và cập nhật kịch bản khẩn cấp nhằm bảo đảm duy trì hoạt động của sân bay, nhà máy điện và mạng lưới vận tải. Đặc biệt, cần đầu tư công cụ đánh giá hành vi AI và biện pháp răn đe để ngăn leo thang xung đột.

HỢP TÁC CÔNG – TƯ VÀ QUỐC TẾ

Sự thiếu tin cậy giữa chính phủ và khu vực tư nhân là trở ngại lớn. Washington cần thiết lập cơ chế hợp tác hai chiều, cho phép chia sẻ thông tin nhạy cảm về AI mà vẫn bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp. Đồng thời, Mỹ phải dẫn đầu xây dựng chuẩn mực toàn cầu về kiểm soát phổ biến công nghệ AGI và quản trị rủi ro. Các tác giả đề xuất bốn hành động cốt lõi: 1.

Triển khai biện pháp “không hối tiếc” như nâng cấp an ninh mạng; 

2. xây dựng “kịch bản phá kính” cho tình huống khẩn cấp; 

3. Đầu tư vào năng lực phân tích và cảnh báo sớm; và 

4. Mở rộng diễn tập bàn tròn với đồng minh và đối tác chiến lược để điều phối phản ứng quốc tế.

BẮT ĐẦU NGAY VIỆC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC DÀI HẠN

Chờ AGI xuất hiện mới hành động sẽ khiến Mỹ trả giá nặng nề. Việc lập kế hoạch không nhằm làm chậm đổi mới mà giúp quốc gia duy trì thế chủ động, giảm thiểu nguy cơ khủng hoảng và bảo vệ lợi ích chiến lược. Lịch sử cho thấy, chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất – như trong kỷ nguyên hạt nhân với sáng kiến bảo vệ vật liệu hạt nhân – từng cứu thế giới khỏi nhiều thảm họa. Với AI, tốc độ phát triển vượt mọi tiền lệ khiến nhu cầu chuẩn bị càng cấp bách hơn bao giờ hết.

KẾT LUẬN

Các tác giả cho rằng AGI sẽ không xuất hiện với một “khoảnh khắc hạt nhân”, nhưng tác động của nó có thể làm thay đổi trật tự toàn cầu và an ninh quốc gia. Mỹ cần giả định tình huống xấu nhất ngay từ hôm nay để duy trì lợi thế trong kỷ nguyên công nghệ mới và bảo vệ một thế giới ổn định hơn./.