TRADE HAY ĐẦU TƯ, VỀ CĂN BẢN ĐỀU DỰA TRÊN MỘT NIỀM TIN CHUNG
Trade hay đầu tư, về căn bản, đều dựa trên một niềm tin chung: Quá khứ sẽ lặp lại.
-Với trader, đó là niềm tin rằng thị trường sẽ tiếp tục không hiệu quả, các mẫu hình, hành vi, và sự phi lý trong hành vi con người sẽ còn tái diễn.
-Với nhà đầu tư, đó là niềm tin rằng con người sẽ tiếp tục tạo ra thêm của cải, doanh nghiệp sẽ tăng trưởng, công nghệ sẽ tiến bộ và nền kinh tế sẽ phát triển.
Tuy nhiên có một khác biệt nhỏ quan trọng giữa hai loại niềm tin này, đó là:
Niềm tin của trader không cần người khác đồng thuận. Còn niềm tin của nhà đầu tư thì cần.
Về mặt bản chất, hầu hết những thứ bạn đầu tư đều không có giá trị nội tại nếu không có người khác cùng tin vào chúng.
Tưởng tượng một tỷ phú bị thả xuống đảo hoang, mang theo một vali chứa 1 triệu đô la.
Trên hòn đảo không có người, không có thị trường này, số tiền ấy hoàn toàn vô giá trị. Nó không thể tạo ra cho ông ta nước uống hay thức ăn.
Nhưng nếu ông ta ở trên một vùng đất bình thường (nơi tất cả mọi người cùng tin vào những tờ tiền ấy), thì ông ta có thể dễ dàng dùng nó để đổi lấy bất kỳ thứ gì.
Tương tự, 1 triệu cổ phiếu Google trên đảo hoang cũng là thứ vô nghĩa. Đó chỉ là một quyền sở hữu trừu tượng, đối với dòng tiền của một pháp nhân (chỉ có ý nghĩa khi có người tin và công nhận, cùng hệ thống bảo vệ niềm tin đó).
Trái phiếu, vàng hay Bitcoin cũng vậy. Chúng đều cần niềm tin tập thể để tồn tại như tài sản.
Bạn nắm giữ chúng vì tin rằng người khác cũng nắm giữ (và sẽ chấp nhận quy đổi chúng ra của cải thực).
Ngay cả đất đai (thứ tưởng như có giá trị hiển nhiên) cũng vẫn cần niềm tin.
Bạn có thể trồng trọt, xây nhà, khai thác nước trên đất.... Nhưng nếu không có ai công nhận quyền sở hữu, hay pháp luật bảo vệ, thì nó cũng chẳng thể trở thành tài sản của bạn.
Giờ quay lại với trading.
Niềm tin cốt lõi của nó hơi khác một chút.
Khi trade, bạn không cần ai đồng thuận với mình. Thậm chí, bạn còn cần càng nhiều người tin điều ngược lại, càng tốt.
Bạn nghĩ giá sẽ lên? Phải có người nghĩ giá sẽ xuống để bán cho bạn.
Bạn nghĩ thị trường sẽ phục hồi? Phải có người hoảng loạn để tạo ra điểm vào.
Trader không kiếm tiền nhờ chia sẻ một niềm tin với người khác, mà kiếm tiền nhờ vào sai lầm, phản ứng thái quá và sự chệch hướng của những người đó.
Nếu bạn muốn trade để kiếm tiền, bạn cần một ai đó ngốc nghếch hơn, chậm tay hơn, hoặc vội vã hơn bạn.
Vì vậy, đó không phải là một cuộc chơi theo dấu dòng tiền thông minh như mọi người thường nghĩ, mà thật ra là một cuộc chơi truy vết dòng tiền ngốc nghếch.
Bạn không cần biết những kẻ thông minh sẽ làm gì. Mà cần biết kẻ ngốc sẽ làm gì, khi nào họ sẽ sai lầm, hay hoảng loạn.
Một số người cho rằng:
“Thật ra đầu tư và trading cũng giống nhau thôi. Đầu tư suy cho cùng chỉ là trade, nhưng giữ lâu hơn.”
Điều đó đúng, tuy nhiên, chỉ là một khía cạnh.
Khác biệt thật sự giữa 2 cái này không nằm ở thời gian nắm giữ, mà nằm ở chất liệu của niềm tin.
Trader đặt cược vào những phản ứng sai lầm của con người. Còn nhà đầu tư đặt cược vào năng lực tạo ra giá trị của con người.
Một bên tin vào trật tự, rằng con người sẽ tiếp tục làm tốt, và càng ngày càng tốt.
Còn một bên tin vào hỗn loạn, rằng con người sẽ tiếp tục sai lầm, và luôn luôn mắc sai lầm.
-- Theo Vũ Tiến ---
- Trong thị trường hàng hóa vật lý: Một nửa cái bánh mì vẫn được coi là bánh mì, chỉ là số lượng bị ít đi 1 nửa.
- Còn với thị trường tài chính: Một nửa của sự thật thì không thể coi đó là sự thật, thậm chí nửa còn lại có thể được diễn giải hoàn toàn trái ngược với sự thật ban đầu.
Bài viết trên mới đọc qua thì có vẻ rất sâu sắc, mang triết lý cao. Nhưng nếu phân tích thật kỹ theo từng góc độ về: triết lý tài chính cơ bản, logic thực tế và trải nghiệm thực chiến… thì sẽ nhìn thấy bài viết đó có khá nhiều sơ hở.
Đây là các góc nhìn phản biện lại các quan điểm của tác giả của một người chỉ đi chuyên sâu về giao dịch cổ phiếu:
1. Về luận điểm: “Trader hay đầu tư, về căn bản, đều dựa trên một niềm tin chung: Quá khứ sẽ lặp lại”.
Quan điểm này chỉ đúng khoảng 50%, khi nó đang cố đơn giản hóa quá mức bản chất của cả hai hoạt động đầu tư và giao dịch (trading). Điều này không phản ánh đầy đủ bản chất logic của phân tích định tính hoặc định lượng hiện đại.
Các nhà đầu tư không nhất thiết phải tin “quá khứ sẽ lặp lại”, mà họ tin rằng các quy luật cấu trúc cơ bản của nền kinh tế và hành vi bản chất của con người có tính bất biến theo thời gian, đồng thời mang yếu tố xu hướng. Chứ không đơn thuần chỉ là những chu kỳ vòng lặp kiểu máy móc. Có xu hướng tức là một cấu trúc tài chính đang mang lại sự tốt đẹp trong quá khứ gần đây sẽ tiếp tục mang lại sự tốt đẹp trong tương lai.
Với các nhà giao dịch theo đà tăng trưởng, họ không kỳ vọng quá khứ sẽ lặp lại, mà đặt cược vào việc giá và dòng tiền sẽ tiếp tục di chuyển theo xu hướng hiện tại, khi vẫn chưa bị phá vỡ cấu trúc đang có.
Lấy ví dụ về cổ phiếu mới mẻ Tesla thời mới IPO: Nhà đầu tư dài hạn vào Tesla tại thời điểm năm 2012 không phải vì quá khứ lặp lại (Vì doanh nghiệp này đang đi tiên phong trong một lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ). Mà vì họ đang hướng tầm nhìn về tương lai: tức là “năng lượng sạch + công nghệ + người lãnh đạo phi thường” sẽ tạo ra đột phá.
2. Về luận điểm: “Niềm tin của trader không cần người khác đồng thuận. Còn niềm tin của nhà đầu tư thì cần”
Câu khẳng định này không hoàn toàn đúng, độ chính xác cũng chỉ khoảng 50%, vì thiếu góc nhìn về vai trò của “tâm lý thị trường” – vốn ảnh hưởng tới cả hai nhóm. Cả trader và investor đều cần sự đồng thuận – chỉ khác về khung thời gian và tầng lớp tham gia:
Nhà giao dịch theo đà cần một điểm vào là cú breakout kèm theo sự xác nhận dòng tiền lớn từ các tổ chức và nhiều cá nhân khác. Họ sẽ không thể thành công nếu không có đám đông mang niềm tin mạnh mẽ để tiếp tục mua đuổi theo sau.
Nhà đầu tư giá trị - Value investing (như Buffett) ban đầu thì không cần tất cả mọi người phải tin vào mình ngay lập tức. Điểm mua vào của họ là sự kiên nhẫn chờ khi thị trường điều chỉnh mạnh để đưa giá về mức thấp hơn, tạo ra sự sai lệch lớn về giá so với mức định giá hợp lý. Và lợi nhuận được tạo ra khi thị trường sửa sai, tức là khi đám đông quay lại mua vào ở các vùng giá cao hơn, khi đám đông đang vô cùng hưng phấn và có niềm tin mạnh mẽ vào viễn cảnh tiếp theo trong tương lai.
Lấy ví dụ trong đợt khủng hoảng tài chính:
Một nhà đầu tư sẽ quyết định mua vào một cổ phiếu ngân hàng ở vùng đáy vì định giá P/B đang quá thấp so với lịch sử trung bình. Nhưng nếu tâm lý toàn thị trường vẫn đang tiếp tục mất niềm tin vào hệ thống ngân hàng, thì giá cổ phiếu này vẫn giảm và sẽ không thể phục hồi nổi, bất kể doanh nghiệp đó có thực sự tốt và đang có định giá rẻ ra sao.
Hiện tại, nhà đầu tư đang thua lỗ nhưng họ có tiếp tục giữ niềm tin vào giá trị để mua vào nữa hay không? Hay họ đi theo niềm tin của đám đông hoảng loạn.
Với quan điểm khác biệt của nhà đầu tư: Sẵn sàng mua vào thật nhiều các đồng đôla đang được bán với giá 50 xu. Thì khi một tài sản đang có định giá rẻ sẽ được nhà đầu tư tiếp tục mua vào, mặc kệ các niềm tin của đám đông.
Còn các nhà giao dịch theo đà thì không bao giờ giao dịch ở vùng Downtrend giảm giá. Họ luôn chờ giá có xu hướng rõ ràng, có đà tăng trưởng mới bắt đầu có niềm tin mua vào, bất kể lúc này giá đã thực sự tăng nhiều lên tới 100-200% so với đáy.
3. Về luận điểm: “Về mặt bản chất, hầu hết những thứ bạn đầu tư đều không có giá trị nội tại nếu không có người khác cùng tin vào chúng”
Đây là một lập luận mang tính triết lý chung chung mơ hồ, khi cố đánh đồng giữa các công cụ có thể giao dịch mua bán với các tài sản sản có khả năng sinh ra giá trị. Trong tranh luận về bản chất các loại tài sản, việc đánh đồng hoặc xếp chung chúng vào một loại là thiếu logic. Cần phân biệt rõ ràng sự khác nhau giữa tài sản mang lại giá trị thực (sinh lợi) và tài sản chỉ mang giá trị đồng ý (để làm công cụ giao dịch hoặc đầu cơ).
Phân loại đúng các loại hình tài sản sẽ dẫn đến các cách định giá để đầu tư hoặc giao dịch hợp lý hơn:
- Tài sản sinh ra giá trị: là những tài sản tạo ra dòng tiền đều đều hoặc mang lại lợi nhuận theo thời gian.
Ví dụ như: Cổ phiếu (đại diện cho các DN đang sinh lời), Trái phiếu, nhà hoặc đất có thể cho thuê, những mô hình kinh doanh đang tạo ra tiền… Đây là các tài sản có giá trị nội tại, giá trị thật sẽ không hoàn toàn phụ thuộc vào đồng ý quy ước chung. Trong xã hội có thể có rất nhiều người không có kiến thức tài chính để nhận biết về giá trị thật của chúng hoặc không đủ năng lực đánh giá. Nhưng họ vẫn có thể đưa vào sử dụng sản xuất, khai thác, cho thuê hoặc đầu tư sinh lời.
- Tài sản quy ước theo sự đồng ý chung: là những tài sản chỉ mang giá trị khi được nhiều người đồng ý và coi chúng như một phương tiện để trao đổi hoặc tối thiểu cần có một tổ chức đưa ra chứng nhận hoặc đánh giá cao.
Đây là các loại hình như: tiền giấy, tiền số (Bitcoin, Ethereum…), NFT (token không thay thế), vàng bạc, kim cương… Đặc điểm cốt lõi của các loại hình này là: Chúng không tự sinh dòng tiền hay lợi nhuận, hoàn toàn phụ thuộc vào đồng ý của đa số người về giá trị đã quy ước. Có tính rủi ro cao nếu niềm tin tập thể bị lung lay.
- Các tài sản lai giữa 2 loại hình trên: Là loại tài sản vừa mang yếu tố đồng ý quy ước, vừa có khả năng sản sinh giá trị trong điều kiện có một hệ thống bảo vệ quyền sở hữu.
Ví dụ như: Quyền sở hữu đất đai (nếu có giấy tờ chứng nhận, được bảo vệ pháp lý), Tài sản văn hóa: tranh vẽ, cây kiểng, bàn ghế cổ, đền đài, gốm sứ, xe cổ… Giá của chúng sẽ hoàn toàn phụ thuộc một phần vào hệ thống pháp lý, cũng như niềm tin tập thể. Niềm tin này cũng rất khác nhau theo quốc gia, văn hóa, chế độ, tuy nhiên chúng vẫn có thể sinh lợi nhuận thật nếu được sử dụng đúng cách.
Theo cách phân loại tài sản như trên thì quan điểm “Về mặt bản chất, hầu hết những thứ bạn đầu tư đều không có giá trị nội tại nếu không có người khác cùng tin vào chúng”. Quan điểm
- Có thể đúng với các công cụ giao dịch thuần túy như: tiền, vàng, bitcoin, kim cương… Đúng là chúng vốn là đại diện cho niềm tin tập thể và chúng hoàn toàn phụ thuộc vào sự đồng thuận xã hội. Chúng không phải là một tài sản có giá trị nội tại khi không tạo ra dòng tiền, nên chỉ có giá trị trao đổi, mua đi bán lại.
- Nhưng quan điểm trên sẽ rất sai khi đề cập tới các tài sản có giá trị nội tại, thứ hoàn toàn khác biệt về bản chất với các công cụ trên.
Ví dụ về cổ phiếu Google, nó đang đại diện cho phần sở hữu dòng tiền và tài sản thực của một doanh nghiệp, có khả năng sản sinh dòng tiền đều đặn, liên tục hằng ngày.
Cổ phiếu Google không “vô nghĩa”, kể cả ta cố tình mang nó lên đảo hoang (Nơi không có thị trường giao dịch mua bán về cổ phiếu này). Vì nó được tạo ra để đại diện cho quyền sở hữu dòng tiền và tài sản của một doanh nghiệp có thật, đang thật sự đang hoạt động. Cho dù người sở hữu có mang nó đi đến đâu, thì doanh nghiệp đại diện của nó vẫn đang hoạt động và tạo ra dòng tiền mỗi ngày. Giá trị của nó không hoàn toàn biến mất. Khi ta mang nó đến nơi có thể giao dịch thì nó vẫn có giá phù hợp với giá trị tại thời điểm đó.
Đó là quan điểm về giá trị mỗi khi Buffett tiến hành mua vào cổ phiếu, ông ta thường cầu mong thị trường sẽ không giao dịch cổ phiếu của ông ta trong 5-10 năm tới, để khỏi phải quan tâm tới biến động giá mỗi ngày. Cho nên nếu có ai đó mang toàn bộ những cổ phiếu mà ông ta đã mua lên một hoang đảo thì hẳn là ông ấy sẽ vô cùng hưởng ứng.
4. Về luận điểm: “Trader đặt cược vào những phản ứng sai lầm của con người. Còn nhà đầu tư đặt cược vào năng lực tạo ra giá trị của con người”
Đây là một quan điểm rất hay và sâu sắc, nhưng chưa phản ánh được sự giao thoa rất lớn về tư duy kết hợp giữa đầu tư và giao dịch thời hiện đại.
Một nhà đầu tư giá trị thành công nhất cũng cần những kẻ ngốc đang bán rẻ các tài sản có giá trị để họ mua vào, tức là họ cũng đang giao dịch dựa trên sự khai thác sai lầm của người khác.
Một trader có hệ thống giao dịch, họ không chỉ giao dịch dựa vào tâm lý đám đông, theo những phản ứng sai lầm của người khác. Mà còn dựa vào nhiều sự xác nhận của dòng tiền lớn, vào các báo cáo kết quả kinh doanh tốt đẹp đang có, vào các chỉ báo về những nhóm ngành dẫn dắt… Tức là trong giao dịch, họ vẫn đặt niêm tin đầu tư theo năng lực nội tại của doanh nghiệp, của nền kinh tế. Chỉ có điều họ không nắm giữ lâu như các nhà đầu tư. Họ sẽ bán khi hệ thống xác nhận giá chạm ngưỡng buộc phải bán.
-- Theo Bình An ---
x
x
-Với trader, đó là niềm tin rằng thị trường sẽ tiếp tục không hiệu quả, các mẫu hình, hành vi, và sự phi lý trong hành vi con người sẽ còn tái diễn.
-Với nhà đầu tư, đó là niềm tin rằng con người sẽ tiếp tục tạo ra thêm của cải, doanh nghiệp sẽ tăng trưởng, công nghệ sẽ tiến bộ và nền kinh tế sẽ phát triển.
Tuy nhiên có một khác biệt nhỏ quan trọng giữa hai loại niềm tin này, đó là:
Niềm tin của trader không cần người khác đồng thuận. Còn niềm tin của nhà đầu tư thì cần.
Về mặt bản chất, hầu hết những thứ bạn đầu tư đều không có giá trị nội tại nếu không có người khác cùng tin vào chúng.
Tưởng tượng một tỷ phú bị thả xuống đảo hoang, mang theo một vali chứa 1 triệu đô la.
Trên hòn đảo không có người, không có thị trường này, số tiền ấy hoàn toàn vô giá trị. Nó không thể tạo ra cho ông ta nước uống hay thức ăn.
Nhưng nếu ông ta ở trên một vùng đất bình thường (nơi tất cả mọi người cùng tin vào những tờ tiền ấy), thì ông ta có thể dễ dàng dùng nó để đổi lấy bất kỳ thứ gì.
Tương tự, 1 triệu cổ phiếu Google trên đảo hoang cũng là thứ vô nghĩa. Đó chỉ là một quyền sở hữu trừu tượng, đối với dòng tiền của một pháp nhân (chỉ có ý nghĩa khi có người tin và công nhận, cùng hệ thống bảo vệ niềm tin đó).
Trái phiếu, vàng hay Bitcoin cũng vậy. Chúng đều cần niềm tin tập thể để tồn tại như tài sản.
Bạn nắm giữ chúng vì tin rằng người khác cũng nắm giữ (và sẽ chấp nhận quy đổi chúng ra của cải thực).
Ngay cả đất đai (thứ tưởng như có giá trị hiển nhiên) cũng vẫn cần niềm tin.
Bạn có thể trồng trọt, xây nhà, khai thác nước trên đất.... Nhưng nếu không có ai công nhận quyền sở hữu, hay pháp luật bảo vệ, thì nó cũng chẳng thể trở thành tài sản của bạn.
Giờ quay lại với trading.
Niềm tin cốt lõi của nó hơi khác một chút.
Khi trade, bạn không cần ai đồng thuận với mình. Thậm chí, bạn còn cần càng nhiều người tin điều ngược lại, càng tốt.
Bạn nghĩ giá sẽ lên? Phải có người nghĩ giá sẽ xuống để bán cho bạn.
Bạn nghĩ thị trường sẽ phục hồi? Phải có người hoảng loạn để tạo ra điểm vào.
Trader không kiếm tiền nhờ chia sẻ một niềm tin với người khác, mà kiếm tiền nhờ vào sai lầm, phản ứng thái quá và sự chệch hướng của những người đó.
Nếu bạn muốn trade để kiếm tiền, bạn cần một ai đó ngốc nghếch hơn, chậm tay hơn, hoặc vội vã hơn bạn.
Vì vậy, đó không phải là một cuộc chơi theo dấu dòng tiền thông minh như mọi người thường nghĩ, mà thật ra là một cuộc chơi truy vết dòng tiền ngốc nghếch.
Bạn không cần biết những kẻ thông minh sẽ làm gì. Mà cần biết kẻ ngốc sẽ làm gì, khi nào họ sẽ sai lầm, hay hoảng loạn.
Một số người cho rằng:
“Thật ra đầu tư và trading cũng giống nhau thôi. Đầu tư suy cho cùng chỉ là trade, nhưng giữ lâu hơn.”
Điều đó đúng, tuy nhiên, chỉ là một khía cạnh.
Khác biệt thật sự giữa 2 cái này không nằm ở thời gian nắm giữ, mà nằm ở chất liệu của niềm tin.
Trader đặt cược vào những phản ứng sai lầm của con người. Còn nhà đầu tư đặt cược vào năng lực tạo ra giá trị của con người.
Một bên tin vào trật tự, rằng con người sẽ tiếp tục làm tốt, và càng ngày càng tốt.
Còn một bên tin vào hỗn loạn, rằng con người sẽ tiếp tục sai lầm, và luôn luôn mắc sai lầm.
-- Theo Vũ Tiến ---
- Trong thị trường hàng hóa vật lý: Một nửa cái bánh mì vẫn được coi là bánh mì, chỉ là số lượng bị ít đi 1 nửa.
- Còn với thị trường tài chính: Một nửa của sự thật thì không thể coi đó là sự thật, thậm chí nửa còn lại có thể được diễn giải hoàn toàn trái ngược với sự thật ban đầu.
Bài viết trên mới đọc qua thì có vẻ rất sâu sắc, mang triết lý cao. Nhưng nếu phân tích thật kỹ theo từng góc độ về: triết lý tài chính cơ bản, logic thực tế và trải nghiệm thực chiến… thì sẽ nhìn thấy bài viết đó có khá nhiều sơ hở.
Đây là các góc nhìn phản biện lại các quan điểm của tác giả của một người chỉ đi chuyên sâu về giao dịch cổ phiếu:
1. Về luận điểm: “Trader hay đầu tư, về căn bản, đều dựa trên một niềm tin chung: Quá khứ sẽ lặp lại”.
Quan điểm này chỉ đúng khoảng 50%, khi nó đang cố đơn giản hóa quá mức bản chất của cả hai hoạt động đầu tư và giao dịch (trading). Điều này không phản ánh đầy đủ bản chất logic của phân tích định tính hoặc định lượng hiện đại.
Các nhà đầu tư không nhất thiết phải tin “quá khứ sẽ lặp lại”, mà họ tin rằng các quy luật cấu trúc cơ bản của nền kinh tế và hành vi bản chất của con người có tính bất biến theo thời gian, đồng thời mang yếu tố xu hướng. Chứ không đơn thuần chỉ là những chu kỳ vòng lặp kiểu máy móc. Có xu hướng tức là một cấu trúc tài chính đang mang lại sự tốt đẹp trong quá khứ gần đây sẽ tiếp tục mang lại sự tốt đẹp trong tương lai.
Với các nhà giao dịch theo đà tăng trưởng, họ không kỳ vọng quá khứ sẽ lặp lại, mà đặt cược vào việc giá và dòng tiền sẽ tiếp tục di chuyển theo xu hướng hiện tại, khi vẫn chưa bị phá vỡ cấu trúc đang có.
Lấy ví dụ về cổ phiếu mới mẻ Tesla thời mới IPO: Nhà đầu tư dài hạn vào Tesla tại thời điểm năm 2012 không phải vì quá khứ lặp lại (Vì doanh nghiệp này đang đi tiên phong trong một lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ). Mà vì họ đang hướng tầm nhìn về tương lai: tức là “năng lượng sạch + công nghệ + người lãnh đạo phi thường” sẽ tạo ra đột phá.
2. Về luận điểm: “Niềm tin của trader không cần người khác đồng thuận. Còn niềm tin của nhà đầu tư thì cần”
Câu khẳng định này không hoàn toàn đúng, độ chính xác cũng chỉ khoảng 50%, vì thiếu góc nhìn về vai trò của “tâm lý thị trường” – vốn ảnh hưởng tới cả hai nhóm. Cả trader và investor đều cần sự đồng thuận – chỉ khác về khung thời gian và tầng lớp tham gia:
Nhà giao dịch theo đà cần một điểm vào là cú breakout kèm theo sự xác nhận dòng tiền lớn từ các tổ chức và nhiều cá nhân khác. Họ sẽ không thể thành công nếu không có đám đông mang niềm tin mạnh mẽ để tiếp tục mua đuổi theo sau.
Nhà đầu tư giá trị - Value investing (như Buffett) ban đầu thì không cần tất cả mọi người phải tin vào mình ngay lập tức. Điểm mua vào của họ là sự kiên nhẫn chờ khi thị trường điều chỉnh mạnh để đưa giá về mức thấp hơn, tạo ra sự sai lệch lớn về giá so với mức định giá hợp lý. Và lợi nhuận được tạo ra khi thị trường sửa sai, tức là khi đám đông quay lại mua vào ở các vùng giá cao hơn, khi đám đông đang vô cùng hưng phấn và có niềm tin mạnh mẽ vào viễn cảnh tiếp theo trong tương lai.
Lấy ví dụ trong đợt khủng hoảng tài chính:
Một nhà đầu tư sẽ quyết định mua vào một cổ phiếu ngân hàng ở vùng đáy vì định giá P/B đang quá thấp so với lịch sử trung bình. Nhưng nếu tâm lý toàn thị trường vẫn đang tiếp tục mất niềm tin vào hệ thống ngân hàng, thì giá cổ phiếu này vẫn giảm và sẽ không thể phục hồi nổi, bất kể doanh nghiệp đó có thực sự tốt và đang có định giá rẻ ra sao.
Hiện tại, nhà đầu tư đang thua lỗ nhưng họ có tiếp tục giữ niềm tin vào giá trị để mua vào nữa hay không? Hay họ đi theo niềm tin của đám đông hoảng loạn.
Với quan điểm khác biệt của nhà đầu tư: Sẵn sàng mua vào thật nhiều các đồng đôla đang được bán với giá 50 xu. Thì khi một tài sản đang có định giá rẻ sẽ được nhà đầu tư tiếp tục mua vào, mặc kệ các niềm tin của đám đông.
Còn các nhà giao dịch theo đà thì không bao giờ giao dịch ở vùng Downtrend giảm giá. Họ luôn chờ giá có xu hướng rõ ràng, có đà tăng trưởng mới bắt đầu có niềm tin mua vào, bất kể lúc này giá đã thực sự tăng nhiều lên tới 100-200% so với đáy.
3. Về luận điểm: “Về mặt bản chất, hầu hết những thứ bạn đầu tư đều không có giá trị nội tại nếu không có người khác cùng tin vào chúng”
Đây là một lập luận mang tính triết lý chung chung mơ hồ, khi cố đánh đồng giữa các công cụ có thể giao dịch mua bán với các tài sản sản có khả năng sinh ra giá trị. Trong tranh luận về bản chất các loại tài sản, việc đánh đồng hoặc xếp chung chúng vào một loại là thiếu logic. Cần phân biệt rõ ràng sự khác nhau giữa tài sản mang lại giá trị thực (sinh lợi) và tài sản chỉ mang giá trị đồng ý (để làm công cụ giao dịch hoặc đầu cơ).
Phân loại đúng các loại hình tài sản sẽ dẫn đến các cách định giá để đầu tư hoặc giao dịch hợp lý hơn:
- Tài sản sinh ra giá trị: là những tài sản tạo ra dòng tiền đều đều hoặc mang lại lợi nhuận theo thời gian.
Ví dụ như: Cổ phiếu (đại diện cho các DN đang sinh lời), Trái phiếu, nhà hoặc đất có thể cho thuê, những mô hình kinh doanh đang tạo ra tiền… Đây là các tài sản có giá trị nội tại, giá trị thật sẽ không hoàn toàn phụ thuộc vào đồng ý quy ước chung. Trong xã hội có thể có rất nhiều người không có kiến thức tài chính để nhận biết về giá trị thật của chúng hoặc không đủ năng lực đánh giá. Nhưng họ vẫn có thể đưa vào sử dụng sản xuất, khai thác, cho thuê hoặc đầu tư sinh lời.
- Tài sản quy ước theo sự đồng ý chung: là những tài sản chỉ mang giá trị khi được nhiều người đồng ý và coi chúng như một phương tiện để trao đổi hoặc tối thiểu cần có một tổ chức đưa ra chứng nhận hoặc đánh giá cao.
Đây là các loại hình như: tiền giấy, tiền số (Bitcoin, Ethereum…), NFT (token không thay thế), vàng bạc, kim cương… Đặc điểm cốt lõi của các loại hình này là: Chúng không tự sinh dòng tiền hay lợi nhuận, hoàn toàn phụ thuộc vào đồng ý của đa số người về giá trị đã quy ước. Có tính rủi ro cao nếu niềm tin tập thể bị lung lay.
- Các tài sản lai giữa 2 loại hình trên: Là loại tài sản vừa mang yếu tố đồng ý quy ước, vừa có khả năng sản sinh giá trị trong điều kiện có một hệ thống bảo vệ quyền sở hữu.
Ví dụ như: Quyền sở hữu đất đai (nếu có giấy tờ chứng nhận, được bảo vệ pháp lý), Tài sản văn hóa: tranh vẽ, cây kiểng, bàn ghế cổ, đền đài, gốm sứ, xe cổ… Giá của chúng sẽ hoàn toàn phụ thuộc một phần vào hệ thống pháp lý, cũng như niềm tin tập thể. Niềm tin này cũng rất khác nhau theo quốc gia, văn hóa, chế độ, tuy nhiên chúng vẫn có thể sinh lợi nhuận thật nếu được sử dụng đúng cách.
Theo cách phân loại tài sản như trên thì quan điểm “Về mặt bản chất, hầu hết những thứ bạn đầu tư đều không có giá trị nội tại nếu không có người khác cùng tin vào chúng”. Quan điểm
- Có thể đúng với các công cụ giao dịch thuần túy như: tiền, vàng, bitcoin, kim cương… Đúng là chúng vốn là đại diện cho niềm tin tập thể và chúng hoàn toàn phụ thuộc vào sự đồng thuận xã hội. Chúng không phải là một tài sản có giá trị nội tại khi không tạo ra dòng tiền, nên chỉ có giá trị trao đổi, mua đi bán lại.
- Nhưng quan điểm trên sẽ rất sai khi đề cập tới các tài sản có giá trị nội tại, thứ hoàn toàn khác biệt về bản chất với các công cụ trên.
Ví dụ về cổ phiếu Google, nó đang đại diện cho phần sở hữu dòng tiền và tài sản thực của một doanh nghiệp, có khả năng sản sinh dòng tiền đều đặn, liên tục hằng ngày.
Cổ phiếu Google không “vô nghĩa”, kể cả ta cố tình mang nó lên đảo hoang (Nơi không có thị trường giao dịch mua bán về cổ phiếu này). Vì nó được tạo ra để đại diện cho quyền sở hữu dòng tiền và tài sản của một doanh nghiệp có thật, đang thật sự đang hoạt động. Cho dù người sở hữu có mang nó đi đến đâu, thì doanh nghiệp đại diện của nó vẫn đang hoạt động và tạo ra dòng tiền mỗi ngày. Giá trị của nó không hoàn toàn biến mất. Khi ta mang nó đến nơi có thể giao dịch thì nó vẫn có giá phù hợp với giá trị tại thời điểm đó.
Đó là quan điểm về giá trị mỗi khi Buffett tiến hành mua vào cổ phiếu, ông ta thường cầu mong thị trường sẽ không giao dịch cổ phiếu của ông ta trong 5-10 năm tới, để khỏi phải quan tâm tới biến động giá mỗi ngày. Cho nên nếu có ai đó mang toàn bộ những cổ phiếu mà ông ta đã mua lên một hoang đảo thì hẳn là ông ấy sẽ vô cùng hưởng ứng.
4. Về luận điểm: “Trader đặt cược vào những phản ứng sai lầm của con người. Còn nhà đầu tư đặt cược vào năng lực tạo ra giá trị của con người”
Đây là một quan điểm rất hay và sâu sắc, nhưng chưa phản ánh được sự giao thoa rất lớn về tư duy kết hợp giữa đầu tư và giao dịch thời hiện đại.
Một nhà đầu tư giá trị thành công nhất cũng cần những kẻ ngốc đang bán rẻ các tài sản có giá trị để họ mua vào, tức là họ cũng đang giao dịch dựa trên sự khai thác sai lầm của người khác.
Một trader có hệ thống giao dịch, họ không chỉ giao dịch dựa vào tâm lý đám đông, theo những phản ứng sai lầm của người khác. Mà còn dựa vào nhiều sự xác nhận của dòng tiền lớn, vào các báo cáo kết quả kinh doanh tốt đẹp đang có, vào các chỉ báo về những nhóm ngành dẫn dắt… Tức là trong giao dịch, họ vẫn đặt niêm tin đầu tư theo năng lực nội tại của doanh nghiệp, của nền kinh tế. Chỉ có điều họ không nắm giữ lâu như các nhà đầu tư. Họ sẽ bán khi hệ thống xác nhận giá chạm ngưỡng buộc phải bán.
-- Theo Bình An ---
x
x
